So'nggi ikki yil ichida O'zbekiston mamlakatning kelajakdagi rivojlanishining poydevori hisoblangan FTI sohalarini ilgari surishga qaratilgan bir qancha dadil qadamlarni amalga oshirdi. Prezident Shavkat Mirziyoyev boshchiligida mamlakatda Innovatsion rivojlanish vazirligi, Fan va texnologiya milliy kengashi, shuningdek, yangi innovatsion markazlar, ilmiy klasterlar va texnoparklar tashkil etildi. Hukumat ko'magida Milliy Fanlar Akademiyasi qoshidagi ilmiy -tadqiqot institutlari soni 20 tadan 35 taga ko'paydi va fanni moliyalashtirish to'rt barobar oshdi.
Fan, texnologiya va innovatsiyalarni (FTI) qo’llab quvvatlash rivojlangan va rivojlanayotgan mamlakatlarda siyosatning asosiy vazifasiga aylangan, chunki butun dunyo hukumatlari FTIni Barqaror rivojlanish maqsadlariga (BRM) erishish uchun harakatlantiruvchi kuch sifatida tan oldi.
Biz intellektual salohiyatni, bilim va tajribani oshirishimiz, bu omillarni iqtisodiy o'sish maqsadlariga va rivojlanish manbasiga aylantirishimiz kerak. Bunga tadqiqot, iinovatsiyalarga intilish, yuqori texnologiyalarni joriy etish orqali erishish mumkin ... Biz bir narsani tushunishimiz kerak: ilmsiz, innovatsiyalarsiz biz hech qachon o'z maqsadimizga erisha olmaymiz.
O‘zbekiston Respublikasi Prezidenti Shavkat Mirziyoyev
YUNESKO mandatining asoslaridan biri sifatida fan, texnika va innovatsiyalarni rivojlantirish O'zbekiston bilan ikki tomonlama hamkorlikning muhim yo'nalishi hisoblanadi. Bu hamkorlik YuNESKO Bosh direktori Odri Azulay xonimning 2019 yil avgust oyida O'zbekistonga rasmiy tashrifidan so'ng, uning tashrif doirasida O'zbekiston Respublikasi rahbariyati bilan yuqori darajadagi bir qator samarali uchrashuvlar natijasida , YuNESKOning bir qancha sohalarida sezilarli darajada kengaytirildi.
Hamkorlikning asosiy elementlaridan biri - 2019 yilda Islom taraqqiyot banki (ITB) moliyaviy ko'magida ishga tushirilgan O'zbekistonda inklyuziv fan, texnologiya va innovatsiyalar (FTI) tizimini mustahkamlash loyihasi doirasida YuNESKOning texnik yordamidir.O'zbekiston Respublikasi Innovatsion rivojlanish vazirligi va YuNESKO bilan birgalikda amalga oshirilayotgan ushbu loyiha asosiy rivojlanish, ijtimoiy-iqtisodiy va ekologik muammolarni hal qilish, siyosat variantlari va boshqaruv tavsiyalarini shakllantirishga qaratilgan FTIga strategik investitsiyalarni aniqlash uchun milliy tizimni qayta ko'rib chiqish orqali FTI siyosatini ishlab chiqish sohasida O'zbekistonning salohiyatini mustahkamlashga qaratilgan
Ushbu qayta ko'rib chiqish hamkorlikning keyingi bosqichlari uchun, ya'ni FTI sohasida milliy siyosat va uni amalga oshirish uchun muhim siyosat vositalarini (Harakatlar rejasi) ishlab chiqish uchun dalil bazasi bo'lib xizmat ham qiladi.
Biz, 2030 yilgi barqaror rivojlanish kun tartibi va barqaror rivojlanish maqsadlariga (BRM) erishishda fan, texnologiya va innovatsiyalar (FTI) hal qiluvchi rol o'ynaydigan jadal o'zgaruvchan muhitda yashayapmiz. O'zbekiston Respublikasi FTIni mustahkamlashga qat'iy bel bog'lagan va hukumat o'z oldiga FTIdan mamlakat ijtimoiy-iqtisodiy rivojlanishining harakatlantiruvchi kuchi sifatida foydalanish bo'yicha ulkan maqsadlarni qo'ygan.
YuNESKO Bosh direktorining tabiiy fanlar bo'yicha yordamchisi Shamila Nair-Beduel
2020 yil oktyabr oyida "O'zbekiston Respublikasida ilmiy tadqiqot ishlari va innovatsiyalari xaritalash " (ingliz, rus va o'zbek tillarida mavjud) nashri ushbu loyihaning muhim bosqichi bo'ldi. Ushbu nashr GO-SPINning jahon miqyosidagi mamlakat profayllari turkumidagi 10chi tom va Markaziy Osiyo mintaqasidagi birinchi nashriyot bo’ldi. Nashr O'zbekistondagi FTI tizimining asosiy xususiyatlari tahlilini taqdim etadi hamda FTI rivojlanishining ehtiyojlari va imkoniyatlari haqida umumiy ma'lumotni, kuchli va zaif tomonlari tahlilini, shuningdek O'zbekiston hukumati uchun ishlab chiqilgan tavsiyalarni o'z ichiga oladi. Milliy FTI tizimini tahlil qilib, hisobot loyihaning keyingi bosqichi sifatida FTI sohasida milliy siyosatni ishlab chiqish uchun ma'lumot bazasi bo'lib xizmat qiladi
Ushbu loyiha doirasida Innovatsion rivojlanish vazirligi va ushbu sohalarga aloqador boshqa milliy manfaatdor tomonlar ishtirokida salohiyatni oshirish bo'yicha bir qancha tadbirlar va FTI siyosati bo'yicha milliy seminarlar o'tkazildi. Bundan tashqari, FTI potentsialini milliy tadqiqoti sakkizta viloyatda - Andijon, Buxoro, Farg'ona, Jizzax, Qashqadaryo, Xorazm, Namangan va Navoiy viloyatlarida o'tkazildi. Tadqiqot davomida mamlakatda FTI tizimining holati to'g'risida batafsil ma'lumotlar to'plandi
Tadqiqotlar, ikki tomonlama tadbirlar va almashuvlar orqali to'plangan ma'lumotlar asosida YUNESKO O'zbekiston FTI siyosatining birinchi loyihasini ishlab chiqdi. Hujjat keyingi o'n yil mobaynida O'zbekistonda FTI maqsadlariga erishish uchun asos hamda COVID-19 inqirozidan muvaffaqiyatli qutilishga yordam beradigan muhim vosita bo’lib hizmat qilishi kerak.
Mas’ul shaxslar:
- UNESCO
Abdugani Bazarov: bazarov@unesco.org
Kornelia Tzinova: k.tzinova@unesco.org - O’zbekiston Respublikasining YUNESKO ishlari bo’yicha Doimiy Vakili: dl.uzbekistan@unesco-delegations.org